بررسی چرخه حمل بار در ایران بخش اول

در مطالب گذشته به نقل از مدیر کل حمل و نقل کالای سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، کمبود بار و افزایش تعداد ناوگان در سال‌های گذشته به عنوان مهمترین دلایل مشکلات به وجود آمده برای رانندگان در روزهای منتهی به نوروز و روزهای ابتدایی سال جدید اعلام شد، با مطرح شدن موضوع اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری به عنوان یکی از مهمترین مسائل کشور بر آن شدیم طی سلسله مقالاتی چارچوب سیستم حمل بار در ایران و مشکلات ناشی از آن را بررسی کنیم تا دید بهتری به منشاء این اتفاقات داشته باشیم.

در ابتدا بایستی به دو مشخصه اصلی حمل بار در ایران اشاره کنیم، نخست سیستم حمل بار ایران است که به طور کلی به شکل خود راننده اداره می‌شود و رانندگان کامیون در چنین شرایطی خود مالک کامیون هستند و دوم نظام آموزشی است که اساساً برای راننده وجود ندارد، با این حال در چند سال اخیر کلاس‌های آموزشی عموما یک روزه برای رانندگان با موضوعاتی همچون مهار بار و حمل بارهای خطرناک تدارک دیده شده است.

کامیون در ایران
کامیون در ایران

در نظر بگیرید یک کارخانه سیمان در نقطه‌ای احداث می‌شود و روزانه 10 تریلی 25 تنی ظرفیت تولید این کارخانه است، این میزان بار به دو روش قابل حمل است.

در روش اول کارخانه سیمان از شرکت های حمل و نقل علاقمند دعوت بعمل می‌آورد که در مزایده شرکت کنند و در نهایت یک شرکت برنده می شود. این شرکت با به کارگیری 10 کامیون و 10 راننده فعالیت خود را آغاز می کند، در چنین شرایطی بین عرضه بار و میزان کامیون هیچ گونه ناهماهنگی وجود ندارد و نتیجه آن عدم وجود هرگونه صف است و کامیون نیز چیزی به عنوان زمان خواب ندارد.

در روش دوم یک دفتر فروش بار در کارخانه یا جایی دیگر ایجاد می‌شود و به هر کامیونی که آنجا باشد بار می دهد، در این روش طبیعتاً هر کس بتواند کامیونی تهیه کرده و خود را به صف خواهد رساند. نتیجه آن پیشی گرفتن تعداد کامیون از میزان عرضه بار و پدیدار شدن صفی طولانی است، کاهش بهره وری کامیون و میزان خواب نیز از سایر عواقب آن است.

در مثال بالا شیوه اول مبین سیستم حمل بار شرکت مالکی است و شیوه دوم مبین سیستم خود راننده است، اما چرا چرخه حمل بار ایران به سمت شیوه دوم گرایش پیدا کرده است و تبعات فعلی آن را موجب شده است؟ چرا در ایران کامیون بدون نیاز به شرکت حمل و نقل می‌تواند فعالیت کند؟

ایجاد صف کامیون از مهمترین نتایج خود راننده است
ایجاد صف کامیون از مهمترین نتایج خود راننده است

با اینکه رانندگان کامیون در ایران متفق القول مالکیت کامیون را حق حیاتی خود می دانند و آن را ضامن شادابی و انگیزه کار می‌دانند اما ریشه همه نا به سامانی های حمل بار ایران در همین موضوع مالکیت کامیون توسط راننده و خودراننده بودن حمل بار ایران نهفته است و از آنجا که نظام آموزشی رانندگی تجاری در ایران وجود ندارد راننده با شیوه‌های مختلف حمل بار و مباحث حقوقی آن آشنایی ندارد و طبیعتاً درک این موضوع برای او سخت است.

خواب کامیون از مهمترین نتایج خود راننده است
خواب کامیون از مهمترین نتایج خود راننده است

با این حال راننده را نمی‌توان مسبب اصلی وجود خود راننده در ایران دانست، عامل اصلی وجود آورنده خود راننده در ایران قوانین بخش حمل و نقل است که خروجی آن تاسیس پایانه بار و مهمتر از آن سالن اعلان بار است. اما چطور سالن اعلان بار، حمل بار در ایران را به سمت خود راننده سوق می دهد و مشکلاتی مانند کاهش بهره وری کامیون، کمبود بار و پیشی گرفتن تعداد کامیون از تقاضای بار را سبب می‌شود؟

بررسی این چرایی و ادامه این موضوع در مطالب آینده خواهد آمد.

مطالب مرتبط

نقدی بر قوانین صدور گواهینامه پایه یکم ( بخش اول )

نقدی بر قوانین صدور گواهینامه پایه یکم بخش دوم

کمبود بار و عدم افزایش کرایه بار در دو سال گذشته

error: مجاز به کپی کردن نمی باشید